De goede praktijk is een van de inzendingen van het Blend Event 2023 (Avans Hogeschool).
Tekst is geschreven door docente Ingrid van den Berg en ICTO-coach Marjolein Schlössels-Verbeek.
Inzending door: Academie voor Welzijn en Gezondheid (AWG) en Academie voor Welzijn Educatie en Gezondheid (AWEG)
Onderwijseenheid: Leerpakket 2: Oriënteren op het verpleegkundig beroep (opleiding Verpleegkunde)
Leeruitkomsten: Alle competentiegebieden van de verpleegkundige in de oriëntatie zullen aan de orde komen. De toetsing (BPV en binnenschools) is gericht op de rollen zorgverlener, communicator, samenwerkingspartner, reflectieve EBP professional en organisator. De student verzamelt op methodische wijze informatie over de gezondheid en mogelijke patiëntproblemen en stelt op basis van klinisch redeneren, diagnoses op voor een zorgvrager met (potentiële) problemen op het gebied van de cognitie, zintuigen en/of de uitscheiding. De student beziet patiëntproblemen vanuit de functionele context van het leven van de cliënt.
Samenvatting
Hoe is het blended onderwijs vormgegeven en waarom dit volgens jullie een good practice is?
Leerpakket 2 is een module waar stage, simulatie onderwijs en klinisch redeneren samen komen om een student een goed beeld van de rol van de verpleegkundige te kunnen geven.
Tijdens stages en intervisies geven studenten zeer regelmatig aan dat ze het omgaan met mensen met dementie moeilijk vinden. Belevingsgerichte zorg is een manier van begeleiden, die mensen met dementie zich geborgen laat voelen. De kwaliteit van leven van mensen met dementie wordt bevorderd door empathisch vermogen van verpleegkundigen. Virtual reality is een vorm van simuleren van de werkelijkheid en biedt daarmee de studenten een veilige setting om kennis en ervaring op te doen. In de schoenen stappen van mensen met dementie, laat letterlijk voelen en zien hoe het is om deze aandoening te hebben. Dit vergemakkelijkt belevingsgerichte zorg en presentie in de praktijk. (Hiermee wordt een verdieping bereikt: niet alleen herkennen, maar ook beter begrip en meer handelingsmogelijkheden om aan te sluiten bij de cliënt.)
Studenten krijgen voorafgaand aan de les een uitleg video te zien die op Brightspace is geplaatst. Voor veel studenten is het de eerste keer dat ze een VR bril gebruiken. Op deze manier hebben ze al een idee hoe de bril werkt.
De klas wordt ingedeeld in groepjes van 7 à 8 studenten (er zijn 10 VR-brillen). Er zijn 3 belevingen dementie op de VR-bril: dag, lunch, verjaardag met dementie.
De VR brillen kunnen door de docent worden gereserveerd bij het Skillslab, de brillen zitten in een speciale desinfecterende kast, waarin de brillen ook worden opgeladen. De kast is verrijdbaar. De key-user is aanwezig en kan ondersteunen bij de techniek in de les, indien docent dit wenst.
De VR-bril biedt een ervaring die inzicht geeft in de belevingswereld van iemand met bijv. dementie. Hierdoor wordt het inlevingsvermogen en het zelfvertrouwen van de student t.o.v. de doelgroep versterkt. Door nabespreken, situaties doornemen wordt de student geholpen om meer variatie in het reageren op de persoon met dementie te ontwikkelen, met aandacht voor het aansluiten bij de ander. Aanname is dat inlevingsvermogen de basis is voor het verbeteren van het welzijn van een ieder die in contact staat met dementie en de persoon met dementie zelf. Hiernaar is onderzoek gedaan bij andere doelgroepen Jütten et al. (2017) en Wijma et al. (2017). We zijn gelijk met de inzet van VR gestart met ons eigen onderzoek hoe het voor studenten verpleegkunde is.
De plenaire nabespreking in de les is erg belangrijk. Er wordt afgestemd op de ervaring van de student. De docent begint bij de kenmerken van dementie en maakt een koppeling naar signs en symptoms.
Er worden reflectie-aspecten op een flap-over geschreven, gedachten doorgesproken, studenten leggen het aan elkaar uit, er worden gedachten uitgewisseld, het gaat niet om goed of fout, beleving is voor iedereen (en iedere persoon met dementie) anders.
Als laatste wordt er ingegaan op de gevoelens van studenten tijdens de beleving. Het kan zijn dat studenten gedachten benoemen die ze hadden of emoties: bijv. boos, bang, bedroefd en blij. Hadden zij dit al eerder bedacht of ervaren in contact met mensen met dementie?
Aan de hand van concrete voorbeelden uit de beleving worden de ervaring en gevoelens uitgewisseld. Er wordt benadrukt dat iedere student en iedere persoon met een dementie/ delier een andere ervaring kan hebben. Hierbij wordt de link met de presentiebenadering van Andries Baart gelegd (Baart, 2004) en naar het adaptatie-copingmodel van Rosemarie Droës (BTSG, 2017). Studenten denken in de klas met elkaar na over wat de ervaring betekent voor hun handelen in de praktijk.
Deze ervaring nemen ze mee in hun stage en in de simulaties die volgen.
Uitleg onderwijspraktijk:
Link naar video op Mymedia: https://mymedia.avans.nl/media/Inzending+Virtuele+Empathie/1_m4sstzpm .
Bespreking van het juryrapport (zie hieronder) tijdens het Blend Event:
Uitgebreide beschrijving praktijkvoorbeeld:
Context
In welke context is het blended onderwijs (her)ontworpen? Wat was de aanleiding voor het (her)ontwerp?
Door het loslaten van de numerus fixus zijn de studentaantallen gegroeid en er zijn hierdoor, en door problemen in de zorg, weinig stageplekken beschikbaar. Het is daarom van belang om eerstejaars studenten op andere manieren kennis te laten maken met het werk in de zorg en de doelgroep.
Leerpakket 2 wordt gespiegeld aangeboden gedurende 3 blokken, blok 2, 3 en 4. Tijdens de module worden de studenten in 2 groepen gesplitst. De ene groep krijgt eerst 4 weken stage en daarna 4 weken les. En de andere groep krijgt eerst 4 weken les en daarna 4 weken stage. Dit zorgt ervoor dat er niet al teveel klassen tegelijk les hebben en er meer mogelijkheden zijn voor intensievere contacttijd in de vorm van simulatieonderwijs.
Studenten hebben werkgroepen klinisch redeneren en werkgroepen met simulatieonderwijs. Het simulatieonderwijs waaraan de student deelneemt, maakt onderdeel uit van het grote geheel van alle eindcompetenties, maar is voornamelijk gericht op het klinisch redeneren in zowel intra- als extramurale setting én het samenwerken en communiceren in een team. De scenario’s (oefeningen) die gebruikt worden, zijn toegespitst op het toepassen van de ABCDE-systematiek.
Tijdens de simulatie wordt gebruikt gemaakt van simulatiepatiënten.
Virtual Reality is dit jaar voor het eerst toegevoegd aan de module. Omdat het nieuw is en we nog niet weten of en wat de meerwaarde van VR voor de studenten is wordt er tegelijkertijd onderzoek gedaan naar de inzet hiervan. In het onderzoek wordt gekeken of de empathie van studenten ten opzichte van de doelgroep wordt vergroot.
Aanpak
Wat was de aanpak/methode om het blended onderwijs te ontwikkelen?
(bijvoorbeeld in de vorm van een stappenplan; activiteit 1,2,3)
Het was een hele puzzel om te beslissen welke VR beleving het meest geschikt was en hoe we dit het beste konden embedden in het onderwijs. De basis van de module stond al, de stage, het simulatie onderwijs en het klinisch redeneren. Omdat deze empathie beleving een waardevolle aanvulling was op het bestaande onderwijs hebben we voornamelijk gekeken hoe VR het beste paste in de al bestaande blend en op welke manier het goed ingezet kon worden. Het moet wel een waardevolle aanvulling zijn voor de student en niet een gadget worden.
Na veel overleg tussen de docenten en advies vanuit de ICTO-coach is voor deze aanpak gekozen.
Omdat we zeker willen zijn van de meerwaarde is er een onderzoek gestart. Studenten vullen voor de VR beleving, en twee keer gedurende de lesperiode een vragenlijst in over empathie. De onderzoeksresultaten zullen bepalend zijn voor de verdere inzet van deze tool op deze manier en of het verder kan worden uitgebouwd.
Evidence informed
Hebben jullie bijvoorbeeld in het ontwerpproces besluiten genomen op basis van literatuur, praktijkervaringen of studiedata? Hebben jullie tijdens en na het traject de ontwikkeling van het blended onderwijs geëvalueerd?
- Jütten, L. H., Mark, R. E., Janssen, B. W., Rietsema, J., Droës, R.-M., & Sitskoorn, M. M. (2017). Testing the effectivitty of the mixed virtual reality training Into D'mentia for informal caregivers of people with dementia: protocol for a longitudinal, quasi-experimental study. BMJ Open. https://doi.org/:10.1136/bmjopen-2016-01570
- Wijma, E. M., Veerbeek, M. A., Prins, M., Pot, A. M., & Willemse, B. M. (2017). A virtual reality intervention to improve the understanding and empathy for people with dementia in informal caregivers: results of a pilot study. Aging & Mental Health, 22(9), pp. 1121-1129. htttps://doi.org/10.1080/13607863.2017.1348470
- Baart, A. (2004). Introductie in de presentietheorie: teksten uit het presentieonderzoek. Geraadpleegd op 19 januari 2023, van https://www.presentie.nl/wp-content/uploads/2021/01/Presentiefilosofie_in_mal.pdf .
- Adaptie coping model https://btsg.nl/adaptatie-coping-model/
- Eigen onderzoek loopt gedurende het schooljaar.
Betrokkenen
Wie was betrokken bij deze good practice? Welke rollen, met welke competenties? Op welke manier waren studenten betrokken?
Ingrid van den Berg, docent verpleegkunde. Initiatiefnemer van de inzet van VR binnen deze module en onderzoeker.
Lonneke Holthuis, Key-user van de academie. Zorgt voor de training van de docenten en studenten op het gebied van VR. En heeft zorg voor de VR-brillen. Begeleid de studenten in de les bij het gebruik van VR.
Marjolein Schlössels-Verbeek, ICTO-coach. Adviseert bij het inzetten van de VR beleving en hoe te embedden in het onderwijs.
Middelen
Welke ICT, technieken & methoden zijn toegepast?
PICO brillen met Vrendle bibliotheek.
Uitdagingen
Welke uitdagingen moesten overwonnen worden? Hoe kunnen dit soort uitdagingen worden aangepakt?
De uitdagingen zijn voornamelijk van logistieke aard. Er zijn maar 10 brillen beschikbaar bij AWEG Verpleegkunde en er zijn ongeveer 400 eerstejaars studenten. Doordat de module gespiegeld wordt aangeboden zijn er ook niet teveel klassen die tegelijk les hebben in dezelfde module, zodat dit mogelijk is.
Het werken met VR is nieuw, waardoor er bij docenten soms ook enige terughoudendheid is. Doordat er een key-user bij betrokken is die ook tijdens de lessen aanwezig kan zijn, geeft dat meer rust voor de docent.
Succesfactoren
Welke factoren hebben bijgedragen aan het succes (en aan het overwinnen van de uitdagingen)?
De inzet van de key-user tijdens de lessen zorgt ervoor dat het zonder problemen verloopt. Het enthousiasme van de studenten is zeker ook een succesfactor.
Doorontwikkeling
Wat zouden jullie nog willen verbeteren de komende jaren?
Wanneer de onderzoeksresultaten bekend zijn zullen we weten of deze manier van inzet van VR ook voor onze studentenpopulatie meerwaarde heeft. Als dat zo blijkt te zijn kunnen we kijken of we de inzet uit kunnen bouwen, naar andere problematiek. Ook zullen de docenten dan beter getraind moeten worden in het gebruik van VR, zodat de inzet van de key-user niet altijd meer nodig zal zijn.
Unique selling point
Waarom is deze practice een good (best) practice?
Het inzetten van VR specifiek voor de reden om empathie te vergroten voor de doelgroep is nog niet eerder binnen het verpleegkunde onderwijs gedaan. Door de voorbereiding voorafgaand aan de les en de inzet van de key-user tijdens de les verloopt de inzet vrij makkelijk.
Door goed zorg te dragen voor de nabespreking en aan te sluiten bij de ervaring van de student kan de link gelegd worden met de situatie van de doelgroep in het werkveld.
We kunnen onze studenten wellicht niet meer zoveel stage aanbieden als voorheen, maar we kunnen ze op deze manier wel helpen om de stage die ze hebben optimaler en bewuster te beleven.
Contactpersoon
Wie kan benaderd worden voor meer informatie over deze good practice Is er een website waar meer informatie te vinden is?
Ingrid van den Berg: ihjm.vandenberg@avans.nl
Bronnen
Zie bij Evidence informed
Nog meer lezen over goede praktijken?
Wil je nog meer praktijkvoorbeelden van Avans-docenten lezen die tijdens het Blend Event aan bod kwamen: Praktijkvoorbeelden Blend Event 2023, of check alle Praktijkvoorbeelden| Avans .